Sećanje na Jasenovac u Stokholmu

U petak 29. maja u zgradi ABF u Stokholmu, biće održano veče sećanja na nebrojane žrtve stradale u Jasenovačkom sistemu hrvatskih koncentracionih logora za istrebljenje Srba, Jevreja i Roma. Jedini logor u Evropi koji nisu nadzirali Nemci već nezavisna država Hrvatska (NDH) i ustaški režim tokom pune 4 godine.

Prema podacima Internacionalne Komisije za otkrivanje istine o Jasenovcu, u kojoj nema predstavnika ni sa hrvatske, niti sa srpske teritorije, u Jasenovaökom sistemu hrvatskih koncentracionih logora stradalo je preko 700 000 Srba, 23 000 Jevreja i 80 000 Roma, od kojih je bilo preko 110 000 dece do 14 godina starosti. Proboj logora aprila 1945. započelo oko 1000 (neki izvori navode 970), a samo njih oko 90-ak je preživjelo proboj.*

Ovo je treći put da se organizuje program sećanja na stradanje Srba i ustaških žrtava Jasenovackog sistema hrvatskih koncentracionih logora u Švedskoj. Gosti na predhodnim obeležavanjima su bili 2013. filmski stvaralac i bivši savetnik Memorijalnog centra Jasenovac-Donja Gradina Simo Brdar, Eberhard Rondholz istoričar i publicista iz Nemačke; 2014. Miloš Ković istoričar koji je govorio u počecima Prvog svetskog rata, na otvaranju izložbe koju je organizovao Istorijski muzej Srbije i Muzej armije – Stokholm zajedno s našm ambasadom u Stokholmu.

Ove godine gosti Programa 70. godina Jasenovca su:

Profesor doktor Žarko Vidović, rođen 1921. u Trešnju, staroj Jugoslaviji – Bosna i Hercegovina. Studirao je u Zagrebu, zatim se prebacio u Sarajevo tačno u vreme kada su Ustaše počele s agresijom i propagandom protiv Srba, Jevreja i Roma. Nekoliko puta je hvatan i osobađan u toku Drugog svetskog rata od strane Nemačkih I Italijanskih snaga u Sarajevu da bi na kraju bio deportovan u Jasenovac od strane NDH. U Jasenovcu biva određen, od strane Nemaca, za prinudni rad u Norveškoj, gde je preko Zemuna i Bejfjorda stigao u Narvik 1942. tačno na Nacinalni dan Norveške, 17. maj. Gradio je put koji se i dan danas koristi u Norveškoj. 1943. godine uz pomoć norvežana, lokalnog stanovništava, uspeva da pobegne za Švedsku. Nastavlja studije u Uppsali gde je dobio ćerku Zagu. Kako bi sredio svoje papire odlazi u tadašnju Jugoslaviju 1947. gde biva zatvoren, i dobija potpunu zabranu napuštanja zemlje uz prekid bilo kakve komunikacije s Švedskom. Danas g. Žarko zivi i radi u Beogradu kao penzionisani profesor Istorije civilizacoije i umetnosti. Nastavlja da piše i predaje po svetu. Specijalno za ovaj program u Stokholmu napravljen je intervju s živim svedokom Jasenovca dr Žarkom Vidovićem koji iz zdravstvenih razloga nije mogao da doputuje u Stokholm u kojem nije boravio od 1947 godine.

Zaga Grip – ćerka Žarka Vidovića, živi i radi u Stokholmu.

Dragana Mijatović Tomašević – Direktor i suosnivač Jasenovac and Holocaust Memorial Foundation sa ICTJ, dobrotvorne organizacije sa sedištem u Londonu, koja ima kao jedan od ciljeva da i finansijski pomogne izgradnju memorijalnog centra u Donjoj Gradini. Pisac knjige „Ivan Hans Merc, rimokatolicka „crkva“ i istinite lazi“, u kojoj gđa Tomasevic rasvetljuje fenomen Katoličke Akcije na Balkanu, poznat samo uzim elitnim krugovima, a o kojoj šira čitalačka publika vrlo malo zna. Predavanje i predstvaljanje knjige će se održati na engleskom jeziku.

U toku večeri biće prikazana Izložba Jasenovac – Donja Gradina autora Sime Brdara zajedno s dokumetarnim filmom istog autora; kao i video zapis razgovora s dr Žarkom Vidovićem autora Jelene Mile.

Program su pomogli:
Biro Republike Srpske u Švedkoj, Fondacija Carica Jelena, ABF Stokholm, Ambasada republike Srbije u Kraljevini Švedskoj, kao i Srpska pravoslavna crkva, Crkvena opština Sveti Sava – Stokholm.

* U svih 5 logora bilo je nešto oko 1 500 ljudi, oko 450 ih je bilo teško bolesno i zaraženo, oni su bili iznemogli, a ostali su krenuli u proboj. Ovi bolesni su na licu mjesta pobijeni jer su se ipak bunili koliko im je fizičko stanje dozvoljavalo. Cifre preživelih variraju od 88 do 93.